Çarşamba, Mayıs 03, 2017

Aksaray - Alay Han (II Kılıçaslan Kervansarayı)



Hanlar İslam ve Türk tarihinde önemli bir geçmişi olan ve beli bir sürekliliğe sahip kurumlaşmış mekânlar olarak dikkat çekmektedir.

Tarih sahnesine çıkışları ile ilgili kesin bir zaman vermek mümkün değildir. İlk defa kervansarayların ribat adıyla karşımıza çıktığını görüyoruz. Askeri amaçlı olarak inşa edilen bu yapılar zamanla zaviyeye dönüşmüş yolcuların barınmasında kullanılmıştır. 
Anadolu;da ana iletişim ağları ve yolların çok önemli bir kısmının tarih öncesi dönemlerden beri kullanıldığı biliniyor. Anadolu Selçuklu döneminde bu yol ağları üzerinde daha da geliştirerek devam etmişlerdir. 


Bu dönemin en önemli konaklama tesisleri olarak kervansaraylar yapılmıştır. Küçük boyutlu bu yapılar geliştirilerek orijinal yapılar meydana getirilmiştir. Anadolu Selçuklu mimarisinin en güzel yapılarını hanlar oluşturmaktadır. Hanların en önemli görevleri yolcuların her türlü ihtiyaçlarını gidermektir. Hanlarda insan ve hayvanların barınacağı mekânlar, mutfak depo mescit hamam gibi bağımsız bölümler bulunmaktadır. Kervanların konakladığı yiyip içtiği, hayvanlarını doyurduğu ve dinlendirdiği mekânlardır. 


Anadolu Selçukluların özellikle alt yapının geliştirilmesi ticaretin canlandırılması ve buna bağlı olarak diğer alanlarda reformların gerçekleştirilmesi hanların yapılmasıyla beraber oluşmuştur. Özellikle bu imar çalışmaları Konya’dan başlayarak dışa doğru açılım göstermiştir. Yapılan bu hanların büyüklü küçüklü birçok örneklerini Aksaray ve çevresinde görmek mümkündür. Bunlardan bir tanesi de Aksaray; a coğrafi olarak yakın olan Alay hanı bu çalışmamızın esasını teşkil etmektedir. 


Alay Hanı Aksaray merkez ilçesinde, Nevşehir yolunun 35.km’sinde yer almaktadır. Bugünkü karayolunun hemen yakınında bulunan eser adeta kervansaray özelliğini kaybederek bir höyük haline gelmiştir. Onüçüncu yüzyıl Selçuklu hanlarından olan Alay hanı Aksaray ilinin merkez sınırları içerisinde aynı adlı Alayhan köyüne 4 km mesafededir. 

Aksaray Nevşehir yolu üzerinde olan bu eski han karayolunun hemen yakınında olmasına rağmen yolda geçenlerin fark edemeyeceği kadar tahrip olmuştur. Bizzat ziyaret ettiğinizde; açık ve kapalı mekânlardan oluşan ve devşirme malzemesiyle antik dönem ve Selçuklu mimarisi ile harmanlanmış bir şekilde sizleri selamlamaktadır. 

0 yorum: